JAKNE ZA PLANINARENJE

JAKNE ZA PLANINARENJE

Kada želite da tokom svojih planinarskih aktivnosti ostanete udobni i topli, potrebno je da imate odgovarajuću jaknu. Jakne su ključni dio zaštite od vanjskih elemenata, kao i prva prepreka s kojom se padavine i vjetar suočavaju, te je zbog toga potrebno da imate odgovarajuću jaknu koja će Vas zaštititi od hladnoće, padavina i mogućih opasnosti na planini.

VRSTE JAKNI ZA PLANINARENJE

Kada želite da se počnete baviti planinarenjem, potrebno je da znate kojim terenima ćete se kretati. U ovisnosti od terena, i vremenskih prilika na njima, birate svoju opremu koju ćete nositi na pohod. Kod jakni za planinarenje, kao i kod sve druge odjeće kod aktivnih sportova, bitno je znati da je slojevito oblačenje ključ. Uglavnom postoje četiri sloja kod jakni za planinarenje, soft shell jakne, izolacione jakne, jakne s tvrdom školjkom te parke za planinarenje.

Kod ove 4 vrste jakni, dvije su neophodne, tj. Izolacione jakne i jakne sa tvrdom školjkom. Izolacione jakne dolaze kao neki srednji sloj koji treba da Vas drži toplim. Uglavnom postoje dvije opcije, one koje su punjenje paperjem i one koje su punjenje sintetikom. Jakne sa paperjem su mnogo toplije, a pri tome ne povećavaju težinu, ali one ne funkcionišu najbolje kada se stope, te se najbolje koriste tamo gdje su temperature suhe. Jakne koje u sebi sadrže sintetičke materijale mnogo su korisnije, te kada su vlažne mogu svejedno da imaju visoke performanse, i nisu skupe kao jakne sa peprjem.

Hardshell jakne su neophodan dio opreme svakog planinara. Ovo je vanjski sloj koji donosi vodootpornost i vjetrootpornost, te Vas drži suhim kada dođe do jakih padavina i vjetrova na planinama. U poređenju sa običnim jaknama za kišu, ove jakne su mnogo izdržljivije i prozračnije, ali također i mnogo skuplje. Većina hardshell jakni su građene od Gore-Tex-a ili sličnih membrana koji dozvoljavaju visok nivo prozračnosti sa odličnim svojstvima vodoodbojnosti i vjetrootpornosti. Potrebno je redovno čistiti hardshell jakne, jer konstantno skupljanje prljavštine može da ugrozi vodoodbojnu membranu koja pomaže pri odbijanju kiše.
Pored dvije neophodne vrste jakni imamo i Softshell jakne koje se nose relativno usko uz kožu, te se one koriste kao međusloj između izolacionog džempera ili flisnog sloja i izolacione jakne od paperja.

Parka jakne su veoma specifične jakne koje, ukoliko se penjete na niskim nadmorskim visinama nisu potrebne, te se koriste uglavnom kada se penjete na visoke planine, uglavnom na ekspedicije koje nadmašuju 6000m nadmorske visine ili polarne ekspedicije.

MATERIJALI JAKNI ZA PLANINARENJE

Kod jakni za planinarenje se mogu pronaći mnogi materijali koji služe da jakne budu optimalne za određene uslove. Svi materijali sa sobom donose svoje prednosti i mane.

Kada pričamo o materijalima, pamuk je veoma udoban za nositi kada je suh, ali problem natsaje kada pamuk upije vodu, te tom prilikom pamuk postaje beskoristan ukoliko se nosi na hladim pohodima, te treba veoma dugo da se osuši. U toplim temperaturama međutim, pamuk daje odlična svojstva prozračnosti te pomaže pri hlađenju tijela. Također je moguće navlažiti pamučnu odjeću u toplim danima i tako se ohladiti vodom koja isparava.

Svila je veoma slična pamuku, te ona također upija vlagu, ne onoliko koliko to radi pamuk, ali se također može koristiti tokom toplih dana da se navlaži te da Vas isparavanje hladi.

Vuna mnogo manje upija od pamuka, tako da drži manje vode kada je skvasite. Mana kod vune je što ona ne izbacuje dovoljno tjelesne toplote i potrebno je mnogo manje toplote da se osuši. Vuna je također toplija kada se stopi jer se ne skuplja kada je vlažna, te tako ostaje mnogo zraka između vlakana.

Kada je u pitanju sintetika, nivo vlage koji se zadržava jeste minimalan, osim u slučaju kada se ona zadrži između vlakana, ali i taj mali procenat se može iscijediti iz jakne. Ove jakne su uglavnom poprilično tople kada su vlažne i mogu se lagano osušiti.

Jakne od paperja su trenutno najtoplije jakne koje se mogu pronaći. Također su jakne koje se mogu lagano pritisnuti i kompresovati, kako bi se lakše spakovale, a efikasno vraćaju svoju veličinu i lagano dolaze do originalnog stanja. Nažalost, paperje gubi sva svoja toplotna i izolaciona svojstva kada je vlažno i gotovo je pa nemoguće osušiti kada ste na planini.

ODREĐENE VRSTE JAKNI

Hardshell jakne:
Hardshell jakne su one koje se koriste za visokokvalitetnu otpornost na vremenske prilike. One su krute i dizajnirane da budu vanjski zaštitni sloj koji se prvi suočava sa vjetrovima i padavinama. Ne postoji definicija „hardshell“ jakni, ali postoji par stvari koje proizvođači koji proizvode ove jakne koriste kako bi definisali hardshell. Uglavnom su hardshell jakne građene u tri sloja, vodoodbojna i prozračna membrana, koja stoji između postave i izdržljivog vanjskog materijala. Najčešće vrste membrana su Gore-Tex ali se mogu pronaći i druge kao što su AsscentShell i H2No. Uglavnom hardshell jakne imaju zalijepljene šavove koji dodaju na vodoodbojnosti i otpornosti na vjetar. Hardshell jakne su napravljene da budu izdržljive, iako softshell jakne imaju slojeve koji su otporni na vlagu i vjetar, svejedno hardshell jakne nisu uporedive kada je u pitanju vanjski sloj za planinarenje. Ove jakne dolaze sa sitnim dodacima kao što je kapuljača koja se može nositi preko kaciga, visoki okovratnici, te uglavnom imaju odličnu zaštitu od glave do kukova. Uglavnom su hardshell jakne mnogo lakše od softshell jakni te ih to čini atraktivnim za duge dane na planini ili višednevne ekspedicije. Hardshell jakne uglavnom mogu da budu kompaktno zapakovane te je lakše nositi ih u ruksaku, što je odlično za ljude koji žele da ne nose teret na leđima.

Softshell jakne:
Softshell jakne su uglavnom one jakne koje se mogu nositi čitav dan. One su vanjski sloj koji je napravljen da bude udoban. Uglavnom je vanjski sloj ovih jakni od najlona ili poliestera, sa veoma udobnim unutrašnjim dijelom koji je uglavnom napravljen od flisa ili nekada od poliestera. Ove rastezljive jakne postaju prioritet kada je u pitanju pokretljivost i prozračnost, što se prenosi na udobnost tokom planinarskih aktivnosti. Hardshell jakne dozvoljavaju blagu vodoodbojnost vanjskim slojem koji odbacuje blagu kišu i snijeg. Također vodoodbojna membrana ne daje isti nivo zaštite od vlažnog vremena. Mnoge softshell jakne dolaze sa odličnim svojstvima prozračnosti, dodatna vodoodbojna membrana kod hardshell jakni drži toplotu zatočenu te ne dozvoljava efikasno izbacivanje toplote od tijela, dok softshell jakne uglavnom nemaju dodatnih membrana te izbacuju ogroman nivo toplote. Komfort nije upitan između hardshell i softshell jakni, te su softshell jakne ubjedljivi pobjednik kada je udobnost u pitanju. Uglavnom su softshell jakne veoma mekane i rastezljive, te neke dolaze sa flisom unutra koji dodatno doprinosi udobnosti. Hardshell jakne su krute i ne dozvoljavaju dovoljno pokretljivosti kao što to čine softshell jakne.

Izolacione jakne:
Uglavnom se ove jakne koriste kako bi se dobio maksimum toplote, uz minimalnu težinu, tj. da ostanete topli, a da jakna ne bude teret za nositi. Postoje dvije vrste izoalcionih jakni, one koje su namijenjene za visok nivo aktivnosti i one koje su namijenjene za izolaciju i toplotu u normalnim uslovima. Kod izolacionih jakni koje su namijenjene za aktivnosti koriste se uglavnom sintetičke jakne, one donose mekane i rastezljive vanjske materijale, a uz njih dobijate i odlična svojstva zadržavanja toplote uz tijelo – s tim da su jakne znatno teže i krupnije. Izolacione jakne koje su napravljene za ležernijih uspona su građene od najlonskih vanjskih materijala i sintetičkih punjenja i vlakana, koje izgledaju i osjećaju se kao paperje. Ove jakne nemaju visok nivo prozračnosti ali Vam dozvoljavaju dovoljno toplote da izdržite mnoge avanture. Uglavnom su preferirane na stazama bez većeg fizičkog napora kao i zbog manje težine same jakne.

Parka jakne:
Parka jakne su napravljene da izdrže najteže. One služe da se suočavate sa najekstremnijim temperaturama i vanjskim elementima. Ove jakne su napravljene da izdrže sve moguće, te su one zbog toga teške, velike i ekstremno tople. Uobičajeno se nose na visoke vrhove, otprilike iznad 6000m nadmorske visine ili na polarne ekspedicije gdje temperatura pada veoma nisko. Moguće je također da se ove jakne koriste za održavanje tjelesne toplote tokom odmora na nekom planinskom pohodu. Iako paperje kada se stopi gubi svoja toplotna svojstva, postoje također one jakne čije je paperje prekriveno slojem DWR (Durable water repellant), što uglavnom pomaže paperju da postane vodoodbojno, te da tako čuva svoja toplotna svojstva čak i kada se stopi.